TOPHANE İŞİ LÜLE-ÇUBUK

Kırmızı lüleci çamurundan yapılmış yuvarlak formlu lülenin üzerine pirinç süslemeler bezenmiştir. Aynı şekilde pirinç kaplı çubuğun üzeri kırmızı yeşil kumaş ve sırma iplik sarılıdır. Lüle ucunda zincire bağlı bir yıldız mevcuttur. 19. yüzyıl, uzunluk (lüle-çubuk): 21 cm.

Tophane lüleciliği ise 1600’lü yıllarda tütünün Osmanlı topraklarına gelmesiyle başlamış. Tütün, lüle çamurundan yapılmış lülelerin içine konup, uzunluğu kullanıcısına göre değişen, tercihen de yasemin ağacından yapılan çubuklarla içilirmiş. Önceleri basit formlarda yapılan lüleler, giderek daha estetik bir görünüme kavuşturulmuş. Saray ve devlet büyükleri için lüleci üstatlara özel olarak yaptırılan lüleler; rölyef, altın, gümüş ve kıymetli taşlarla işlenmeleri ile halk tipi lülelerden ayrılmış. Yani bir anlamda lülelerin bezemesindeki işçilik, kullananın sosyal statüsünü belirler hale gelmiş. Osmanlı döneminde lüleciliğin en güzel örnekleri İstanbul’un Tophane semtinde yapılmış. Vaktiyle atölyelerin bulunduğu Lüleci Hendek Sokağı bugün halen adını muhafaza eder.